- Wstęp.
- Test FMS – szczegółowy opis.
- FMS w praktyce.
- Inne testy funkcjonalne.
- Podsumowanie.
- Wstęp.
W naszym dzisiejszym artykule uwagę poświęcimy sztandarowemu testowi FMS, jego szczegółom i dobrym stroną wynikającym z wyników testu. Dodatkowo wymienimy pozostałe testy funkcjonalne, ich charakterystykę oraz zastosowanie.
- Test FMS – szczegółowy opis.
Test FMS, czyli Functional Movement Screen składa się z 7 ćwiczeń, które pozwalają ocenić sprawność funkcjonalną testowanego zawodnika lub zawodniczki. Jest to zdecydowanie jeden z najpopularniejszych zestawów ćwiczeń,z którego korzystają trenerzy i fizjoterapeuci na całym świecie. Metoda badania sprawdza jakość wzorców ruchowych i pozwala ocenić na jakim poziomie sprawności fizycznej znajduje się badana osoba. Warto pamiętać, że jest to jedynie test, a jego wynik nie stanowi żadnej diagnozy dysfunkcji układu mięśniowo – szkieletowego. Jak już wspominaliśmy, test składa się z 7 zadań ruchowych. Pierwsze z nich to przysiad z kijkiem nad głową. Ocenie podlega mobilność w stawie skokowym, ustawienie stóp, rotacje w stawie biodrowym i kolanowym, stabilność miednicy i kręgosłupa, zakres ruchu w stawie ramiennym. Patrząc globalnie,możemy porównać symetrię pracy kończyn dolnych i górnych względem siebie. Drugim ćwiczeniem jest przejście przez płotek z kijkiem na barkach (za głową). Tutaj szczególną uwagę zwracamy na pracę osiową kończyny, która wykonuję krok za płotek. Patrzymy jak ustawiona jest stopa, w jakiej rotacji względem stawu biodrowego jest grupa mięśni podudzia oraz jak wyglądają wzorce zgięcia i wyprostu w stawach. Porównując te elementy ruchowe jednej kończyny z drugą możemy dostrzec pewne asymetrie lub dysbalans mięśniowy. Trzecim zadaniem jest wykrok statyczny w płaszczyźnie strzałkowej, potocznie określany jako wykrok w linii. Podobnie jak w wyżej wymienionych testach sprawdzamy stabilność w stawie skokowym, stawie kolanowym, stabilizację centralną tułowia, rotację zewnętrzną w stawie biodrowym, równowagę oraz kontrolę ruchową podczas ćwiczenia. Czwartym zadaniem jest test sprawdzający ruchomość w obręczy kończyny górnej. Zawodnik ma za zadanie spróbować złączyć ręce (złożone w pięść) za plecami. Odległość między rękami powinna być mniejsza niż suma długości dłoni. Test piąty sprawdza mobilność w taśmie powierzchownej tylnej, w segmencie kulszowo – goleniowym. Osoba badana leży na plecach, trener ustawia kijek pionowo do podłoża w połowie uda kończyny badanej,a zawodnik ma unieść wyprostowaną kończynę – najlepiej za linię kijka. W tym ćwiczeniu sprawdzamy elastyczność tkanek, ślizg mięśniowo – powięziowy. Ćwiczeniem szóstym jest pompka, a ocenie funkcjonalnej podlegają elementy takie jak stabilizacja tułowia, stabilność łopatek, rotację miednicy, kąty zgięcia w dźwigniach kończyn górnych. Ostatnim, więc siódmym ćwiczeniem jest stabilność rotacyjna. Zawodnik w pozycji podporowej na czworakach ma za zadanie wyprostować naprzemiennie kończynę górną i dolną, a następnie spróbować złączyć je pod tułowiem. Ważne jest by zwrócić uwagę na ułożenie kręgosłupa, głowy, aktywną pracę stóp i mięśni skośnych brzucha oraz pozostałych rotatorów i stabilizatorów.
- Test FMS w praktyce.
W dzisiejszych czasach przy dotychczasowym poziomie wiedzy i zasobie testów, rzadziej korzysta się z modelu FMS’u, badając już bezpośrednio interesujący nas staw, mięsień czy wzorzec ruchowy. Test FMS charakteryzuje przesiewowość, więc częściej będzie stosowany w szkołach, klubach piłkarskich czy akademiach sportowych, gdzie zależy nam na wynikach ogólnych uwzględniających oceny indywidualne. Najczęściej trenerzy i fizjoterapeuci korzystają z testu przysiadu z kijkiem nad głową i pompki, ponieważ są to zadania pozwalające ocenić wiele aspektów ruchowych i sprawność funkcjonalną w każdej płaszczyźnie poruszania się ciała.
- Inne testy funkcjonalne.
Z testów funkcjonalnych korzystają najczęściej fizjoterapeuci, trenerzy medyczni czy terapeuci ruchowi wykorzystując konkretne testy, których wynik będzie pomocny w doborze ćwiczeń.
A więc osoba wykonująca test zna cel, możliwe wyniki i wie jakie później rozwiązania (ćwiczenia) zastosować by elementy badania uległy poprawie i nastąpiła progresja. Czyli na przykład u osoby po urazie stawu skokowego możemy wykonać test zgięcia grzbietowego i jeśli wypadnie on negatywnie,a więc zakres ruchu w stawie skokowym górnym będzie ograniczony, to terapeuta wie,że musi zalecić ćwiczenia na zwiększenie zakresu ruchu w zgięciu grzbietowym. Proste!
Z ogólnej grupy testów możemy wyróżnić te, które najczęściej się powtarzają. Będą to testy zgięcia /wyprostu w stawach, rotacje wewnętrzne/zewnętrzne w stawach, elastyczność,mobilność tkanek miękkich, stabilizacje łopatek, test Thomasa, testy zgięcia podeszwowego/grzbietowego w stopie, test szczotkowania w stawie kolanowym, test ruchów rzepki, test Dreyera na staw kolanowy, objaw Zohlena, zakres ruchu w kończynie górnej we wszystkich płaszczyznach, testy oddechowe, testy sprawdzające wzorce ruchowe takie jak przysiad, podciąganie czy ruch zawiasowy w stawie biodrowym,…
5.Podsumowanie.
Biorąc wszystko pod uwagę warto pamiętać, że ilość testów jest ogromna i właściwie każdy segment naszego ciała, mięsień, staw, czy konkretna funkcja aparatu ruchu może podlegać ocenie. Dla nas jednak ważna jest jakość, nie ilość. Skupiamy się na tym co istotne i potrzebne w treningu z naszym podopiecznym, pamiętając o tym, że nie zawsze wynik testu może być taki sam jak możliwości i sprawność zawodnika/zawodniczki na placu gry. Testy są elementami składowymi całego procesu pracy i treningu z podopiecznymi.
Jakub Materla